انجمن معماری و شهرسازی گراش

خبرگزاري ميراث فرهنگي ، گروه شهري : بررسي هاي مرکز کنترل ترافيک تهران نشان مي دهد با وجود افزايش بار ترافيک معابر به دليل بازگشايي مدارس ترافيک خيابان ولي عصر تهران در مقايسه با سال گذشته در همين زمان روان تر است اما اين همه ماجرا نيست.

به گزارش« ميراث خبر»، طرح يک طرفه شدن خيابان ولي عصر تهران که پيش از اين در فروردين امسال به تصويب شوراي شهر رسيده بود اواخر مرداد ماه در حالي اجرايي شد که بسياري از کارشناسان نگران تبعات اين اقدام و تاثير منفي آن بر ترافيک ساير معابر پايتخت بودند.طرحي که به گفته شهردار تهران مطالعات کارشناسي گسترده اي درباره آن انجام شده و اين روزها نيز جعفر هاشمي تشکري، معاون حمل و نقل و ترافيک شهرداري تهران از تداوم اجراي موفقيت آميز آن خبر مي دهد.

به گفته معاون حمل و نقل و ترافيک شهرداري تهران سياست هاي ما در حوزه حمل و نقل مبتني بر اولويت تردد وسايل حمل و نقل عمومي است و با همين ديدگاه هم خطوط اتوبوس هاي تندرو در تهران احداث و خيابان ولي عصر(عج) نيز براي راه اندازي خط ويژه آماده سازي شد.

او مي گويد :«بررسي هاي ما نشان مي دهد با وجود اينکه خيابان ولي عصر(عج) يک طرفه شده اما اين موضوع تاثيرچنداني بر رفت و آمد خودروهاي شخصي و مسافري نداشته و گزارش هايي که ازمرکز کنترل ترافيک تهران دريافت مي کنيم گوياي آن است که ترافيک اين محدوده روان است و به اين ترتيب مي توان گفت اين طرح با موفقيت اجرا شده است.»

به گفته هاشمي تشکري بازتاب هاي اجراي اين طرح در شهر تهران مثبت بوده و با تقويت اتوبوسراني در اين محدوده سعي شده شهروندان همزمان با آغاز به کار مدارس و دانشگاه ها همچنان از خدمات حمل و نقل عمومي با کيفيت برخوردار باشند هرچند که طبيعتا بر ازدحام مسافران در اين خطوط افزوده خواهد شد.

اگرچه  مديران شهري بر موفقيت آميز بودن اجراي اين طرح تاکيد دارند و شهردار تهران نيز پيش از اين گفته بود  اين طرح به تدريج جا افتاده و به نتايجي بهتري مي رسد اما يک طرفه شدن طولاني ترين خيابان تهران جدا از روان سازي ترافيکي و اولويت دادن به حمل و نقل عمومي ابعاد ديگري هم دارد.

* کسبه ، همچنان ناراضي

تنها چند روز پس از يک طرفه شدن خيابان ولي عصر تهران گروهي از کسبه راهي خيابان بهشت تهران شدند تا مگر صداي اعتراض هايشان به اعضاي شورا و مديران شهري برسد. آنها اعلام کردند از زمان تبديل شدن يکي از لاين هاي اين خيابان به خط ويژه اتوبوس کسب و کار آنها تحت تاثير منفي قرار گرفته تا جايي که تداوم اين امر ممکن است به ورسکشته شدن بسياري از آنها بيانجامد. مديران شهري در پاسخ به اين اعتراض ها با تاکيد بر اينکه حل مساله ترافيک اولويت اصلي تهران است و هر طرحي که اجرا شود نارضايتي هايي را هم به دنبال دارد اعلام کردند به منافع عمومي شهر توجه مي کنند و از مواضع خود عقب نشيني نخواهند کرد. اين سخت گيري ها تا جايي پيش رفت که محمد هادي ايازي سخنگوي شهرداري تهران در سخناني اعلام کرد حل مساله ترافيک جزيي از منافع عمومي است و شهرداري همه چيز را فداي منافع عمومي مي کند. 

اين روزها اما در ميانه بلندترين خيابان تهران که حالا ديگر ميزبان اتوبوس هايي است که تند تند مسافران عجول را در شهر جا به جا مي کنند هنوز بسياري از کسبه مي پرسند : « آيا اين عادلانه است که ما به ورشکستگي دچار شويم ؟»

م. محمدي يکي از مغازه داران اين محدوده از کاهش 50 درصدي درآمدش در يک ماه اخير مي گويد و ادامه مي دهد:« درست است که بايد به منافع جمعي توجه کرد اما همين مغازه داراني که در اين محدوده کار مي کنند هم بخشي از شهروندان همين شهرند. ما اعتراضي نداريم که مساله ترافيک حل شود اما اينکه شهرداري همزمان اين خيابان را يکطرفه کرده و اجازه پارک خودروها در حاشيه خيابان هم داده نمي شود در شرايطي که فضاي ديگري هم براي پارک وسايل نقليه پيش بيني نشده زندگي و کسب و کار ما را به کل معطل کرده است.»

عليرضايي ، مدير يک مغازه خوار و بار فروشي مي گويد :« صنف ما کمتر از ناحيه اجراي اين طرح آسيب ديده اما مغازه هايي که پوشاک ، لوازم خانگي و ... را مي فروشند بيشتر متضرر شدند چون مشتريان آنها براي خريد کردن نياز دارند که توقف طولاني داشته باشند که با شرايط فعلي که در خيابان وجود دارد براي آنها ممکن نيست.»

به اعتقاد بسياري از کسبه خيابان ولي عصر مساله اصلي که پس از يک طرفه شدن خيابان ولي عصر براي آنها دردسر ساز شده پيش بيني نشدن فضايي براي پارک خودروهاست. مساله اي که از نخستين روز اجراي اين طرح وجود داشت و همچنان نيز به قوت خود باقي است.

يکي از آنها مي گويد : « از قديم گفتن اول چاه را بکن بعد مناره را بدزد، شهرداري بايد اول ملزومات يکطرفه شدن اين خيابان را بررسي مي کرد،پارکينگ عمومي مي ساخت، پل عابر مي زد و بعد خيابان يک طرفه مي شد.»

خيابان ولي عصر تهران با مغازه هاي متعدد در حاشيه اش يکي از  مهمترين مقاصد هدف مشتريان براي خريد کردن به شمار مي رود اما اين روزها کمتر کسي است که بتواند به راحتي در اين منطقه خريد کند. ماموران راهنمايي و رانندگي امکان چند لحظه توقف را به رانندگان نمي دهند و جرثقيل هاي پليس و قفل چرخ ها آماده اند تا راننده هاي خاطي را شکار کنند. در چنين شرايطي کوچه ها و خيابان هاي منتهي به اين خيابان محل پارک گسترده خودروها در دو يا سه رديف شده که اين موضوع جريان زندگي عادي مردم در اين مناطق را هم مختل کرده است.

شهردار تهران اما در پاسخ به همه منتقدان گفته است : خيابانهايي که با پول مردم ساخته شده اند بايد محل رفت و آمد مردم باشند نه در انحصار ماشين ها. او مي گويد : خيابان جاي رفت و آمد شهروندان است نه محل پارک خودروها.

 مديران شهري در هفته هاي اخير در پاسخ به اين اعتراض ها با شناسايي زمين هاي بدون استفاده حاشيه خيابان ولي عصر و رايزني با مالکان آنها امکانات بيشتري براي خودورهاي شخصي فراهم کرده اند.

مديركل اجرايي سازمان حمل ونقل وترافيك شهرداري تهران در اين باره مي گويد:«هم اكنون درجوار سا ختمان اسكان واقع در ابتدا خيابان ميرداماد، زمين بزرگي وجود دارد كه با هماهنگي شهرداري منطقه تبديل به پاركينگ خودرو شده است.»
 
به گفته فضل الله اسلامي ، پس از اجرا ي طرح يكطرفه كردن اين خيابان درحدفاصل خيابان شهيد بهشتي تا تقاطع پارك وي به سمت شمال،درخواست هايي ازسوي كسبه واهالي براي ايجاد پاركينگ دراين محدوده داشتيم ، كه هم اكنون درصدد رفع اين نياز هستيم.

وي مي افزايد:«درحال حاضر تمام زمين هاي خالي موجود درحاشيه خيابان وليعصر(عج) به سرعت درحال شناسايي است،كه بعد ازاين مرحله با مناسب سازي اين مكان ها براي پارك خودرو به مالكان اجازه داده مي شود كه زمين هاي خود را با هماهنگي منطقه تبديل به پاركينگ كنند.»

درآمد حاصل از اين پاركينگ ها به خود مالكان تعلق مي گيرد ونرخ آن براساس تعرفه ازپيش تعيين شده سازمان است.اين پاركينگ ها تازماني كه مالكان مايل باشند،دايراست.

به اعتقاد رضا کيانيان، کارشناس حمل و نقل و ترافيک شهروندان و ساکنان خيابان ولي عصر به تدريج با شرايط جديد سازگار مي شوند.

او مي گويد:« روزانه ده ها خيابان در تهران يک طرفه يا ورود ممنوع مي شوند اما آنچه موضوع يک طرفه شدن خيابان ولي عصر را به مساله اي پيچده تبديل کرده اين است که منافع بسياري از افراد به نوعي مرتبط با تصميماتي است که درباره اين خيابان گرفته شده و مي شود به نظر مي رسد شهرداري تهران در اجراي اين طرح پيش بيني از مشکلات اجتماعي نداشته و به نوعي مهندس محور حرکت کرده و طرح را جامعه محور نديده است.»

او با تاکيد بر اينکه زماني که ما از شهروندان انتظار مشارکت در اداره امور شهر را داريم نبايد با برخوردهاي سلبي با آنها رفتار کنيم ، مي افزايد:« درست است که براي کاهش ترافيک تهران بايد به سياست هاي زيربنايي رجوع کرد براي مثال روندي را دنبال کرد که امکان استفاده از خودروهاي شخصي کمتر شود اما نمي توان به نيازها و شرايط اجتماعي هم بي توجه بود. مردم زماني که مي بينند مديران شهري در مقابل مشکلات آنها غير مسوولانه رفتار مي کنند، به مديريت بي اعتماد شده ، قانون شکني براي آن ها به يک رويه تبديل مي شود و ميزان مشارکتشان در ساير  امور شهر کاهش مي يابد.»

اين کارشناس شهري با بيان اينکه در سال هاي اخير مديران شهر تهران مکرر از تهيه پيوست هاي اجتماعي و فرهنگي براي پروژه هاي شهري خبر داده اند ، مي افزايد : « مهم اين نيست که قانوني وجود داشته باشد که مجريان را مکلف به مطالعات اجتماعي کند مهم اين است که وقتي پروژه ها يا برنامه هايي مانند يک طرفه شدن خيابان ولي عصر تهران اجرا مي شود ما در نتيجه ببينيم که اين پيوست هاي اجتماعي چقدر موثر بوده زماني که با اين همه مساله بعدي در اجراي اين طرح مواجه هستيم مي توانيم نتيجه بگيريم اين پيوست هاي اجتماعي يک شعار خوش رنگ بيش نيست و در واقع خروجي ندارد.ما زماني مي توانيم بگوييم خيابان محل رفت وآمد مردم است که تهران دست کم در هر منطقه يک پارکينگ عمومي داشته باشد.»

با اين همه هادي ايازي، سخنگوي شهرداري تهران در پاسخ به اين انتقادات تاکيد مي کند که منتقدان در برابر اجراي طرح هايي چون يک طرفه شدن خيابان ولي عصر شکيبايي کنند چرا که مديريت شهري گوش شنوايي براي انتقادات دارد. او مي گويد : « اين اولويت ماست که به مردم تاکيد مي کنم به عموم مردم توجه کنيم. ما معتقديم اگر شهروندي مي خواهد از خودروي شخصي استفاده کند هم بايد هزينه بيشتري بدهد و شايد هم ترافيک بيشتري تحمل کند چرا که همين شهروند براي شهر هزينه هاي بيشتري توليد مي کند که مهمترين آنها همين ترافيک و آلودگي هواست.»

 * خياباني براي گردشگران

 خيابان ولي عصر (عج) در تهران در ظاهر خياباني است شبيه به همه خيابان هاي ديگر تهران اما پيشينه تاريخي اين خيابان و ويژگي هاي منحصر به فرد همين چند ماه پيش زمينه اي را فراهم کرد که اعضاي شوراي شهر تهران با همکاري ميراث فرهنگي استان تهران شرايط ويژه اي براي نگهداري از خيابان چنارها قايل شوند.

چنارهاي منحصر به فرد حاشيه خيابان ولي عصر(عج) بي ترديد شاخص ترين ويژگي تاريخي - طبيعي آن است ، درختاني که سال هاست سخت نفس کشيده اند. به گفته کارشناسان شهري و فرهنگي بسياري از شهروندان تهران و حتي مردم ايران از اين خيابان خاطره دارند و همين خاطره انگيز بودن مهمترين ويژگي است که موجب شده برخي براي تبديل شدن اين خيابان به يک محور گردشگري برنامه هايي طراحي کنند.

هاشمي تشکري، معاون حمل و نقل و ترافيک شهرداري تهران از برنامه هاي مديريت شهري براي تبديل شدن اين خيابان به يک محور گردشگري و فرهنگي خبر مي دهد و مي گويد : « چشم انداز روشني براي اين خيابان در آينده مي بينيم. قابليت هاي خيابان ولي عصر براي اجراي برنامه هاي  گردشگري شهري و تبديل به يک محور فرهنگي بسيار بيش از اينهاست نبايد اجازه بدهيم اين خيابان زير بار ترافيک و خودروها مدفون شود.»

 او با بيان اينکه در طرح جامع تهران پيش بيني شده که اين خيابان کريدور گردشگري باشد، مي گويد : «در طرح جامع، اين خيابان به دليل قدمت، زيبايي و وجود 11 هزار اصله چنار به يک کريدور گردشگري تبديل مي شود و يکطرفه شدن آن به اين طرح کمک بسياري خواهد کرد.»

پيش از اين کارشناسان گردشگري و نيز متخصصان ميراث فرهنگي بارها بر لزوم احياي محورهاي تاريخي - طبيعي و نيز تاريخي - فرهنگي در تهران تاکيد کرده بودند. بررسي ها نشان مي دهد باز زنده سازي خيابان ها و مکان هاي تاريخي پر خاطره در شهرها بر هويت جمعي شهروندان موثر بوده و تعلق خاطر آنها را به شهر افزايش مي دهد. با اين همه بايد ديد آيا طرح و برنامه هاي شهرداري تهران براي تبديل شدن اين خيابان به يک محور گردشگري جامه عمل مي پوشد يا با گذر زمان به فراموشي سپرده خواهد شد.